Wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, wiele obszarów gospodarki uległo zmianom, a jednym z nich była sprawozdawczość w zakresie handlu towarami z innymi państwami członkowskimi. W tym kontekście często pojawia się pojęcie Intrastat – co to tak naprawdę oznacza? Intrastat to system statystyczny, który służy do monitorowania przepływu towarów między krajami Unii Europejskiej. Nie jest to system celny, ale narzędzie gromadzenia danych statystycznych, które mają ogromne znaczenie dla analizy gospodarczej całej Wspólnoty. W tym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest Intrastat, kto ma obowiązek składania deklaracji, jak działa ten system i jak prawidłowo wypełnić zgłoszenia.
System Intrastat – geneza i cel wprowadzenia
System Intrastat został wprowadzony w 1993 roku, wraz z powstaniem jednolitego rynku europejskiego, który zniósł kontrole celne na granicach między państwami członkowskimi. W sytuacji, gdy zrezygnowano z obowiązku zgłaszania towarów do odprawy celnej przy przewozie wewnątrz UE, powstała potrzeba stworzenia alternatywnego mechanizmu zbierania informacji o ruchu towarowym.
I tak powstał Intrastat – system umożliwiający państwom członkowskim pozyskiwanie danych na temat importu i eksportu towarów (a dokładniej: przywozu i wywozu) między krajami UE. Zebrane dane trafiają do krajowych urzędów statystycznych, a następnie są agregowane przez Eurostat – instytucję odpowiedzialną za prowadzenie unijnych analiz statystycznych.
Deklaracja Intrastat – co trzeba wiedzieć?
Deklaracja Intrastat to dokument, który przedsiębiorcy przekazują do odpowiednich organów (w Polsce – do urzędów celno-skarbowych), informując o wartości i ilości towarów, które przywieźli z UE lub wywieźli do innych krajów Wspólnoty. Ważne jest rozróżnienie dwóch rodzajów obrotu:
- Intrastat przywóz – czyli import towarów z krajów UE do Polski.
- Intrastat wywóz – czyli eksport towarów z Polski do krajów UE.
Zgłoszenie należy składać tylko wtedy, gdy przedsiębiorstwo przekroczy tzw. próg zgłoszeniowy – ten parametr określany jest corocznie przez Główny Urząd Statystyczny i różni się w zależności od rodzaju obrotu (przywóz lub wywóz).
Kto składa deklarację Intrastat i kiedy?
Nie każda firma musi składać zgłoszenie do systemu Intrastat. Obowiązek ten dotyczy tylko tych podmiotów, które w poprzednim lub bieżącym roku kalendarzowym przekroczyły ustalony próg zgłoszeniowy Intrastat. Próg ten ustalany jest osobno dla przywozu i wywozu i co roku może się zmieniać.
W praktyce, jeśli firma w danym roku dokona przywozu z UE na kwotę przekraczającą próg podstawowy (np. 5 mln zł) lub wywozu powyżej progu (np. 2,7 mln zł) – ma obowiązek złożenia miesięcznego raportu. Przedsiębiorcy muszą wtedy dokładnie raportować ilość, wartość, wagę, kod towaru (zgodnie z Nomenklaturą Scaloną), kraj wysyłki oraz kraj przeznaczenia.
Zgłoszenia dokonuje się do 10. dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, którego dane dotyczą. Warto podkreślić, że obowiązek zgłoszeniowy dotyczy zarówno firm z sektora MŚP, jak i dużych przedsiębiorstw.
Jak wypełnić deklarację Intrastat?
Jak wypełnić deklarację Intrastat poprawnie, aby uniknąć błędów i kar? Po pierwsze – należy ustalić, czy firma rzeczywiście przekroczyła próg zgłoszeniowy. Jeśli tak, to deklarację składa się elektronicznie – poprzez system PUESC (Platforma Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych). Można to zrobić samodzielnie, korzystając z formularza online, lub zlecić obsługę wyspecjalizowanemu biuru księgowemu lub spedycyjnemu.
Do najważniejszych danych, które trzeba wpisać, należą: numer identyfikacyjny podmiotu, kod kraju wysyłki lub przeznaczenia, kod towaru (zgodnie z nomenklaturą CN), masa netto, ilość w jednostkach uzupełniających oraz wartość fakturowa towaru.
Warto pamiętać, że sprawozdawczość Intrastat nie obejmuje usług – dotyczy wyłącznie fizycznego przepływu towarów. Nie raportuje się też towarów przechodzących przez terytorium Polski tranzytem.
Co grozi za brak zgłoszenia do Intrastat?
Obowiązek zgłoszenia Intrastat jest regulowany przepisami prawa i jego niewypełnienie może skutkować konsekwencjami finansowymi. Urząd celny może wszcząć postępowanie wyjaśniające i nałożyć grzywnę, jeśli przedsiębiorca mimo przekroczenia progu nie składa deklaracji lub robi to z błędami. Podobnie działa kontrola Intrastat, która może być przeprowadzona zarówno rutynowo, jak i na podstawie analizy ryzyka.
Firmy, które regularnie handlują z zagranicą w obrębie UE, powinny wdrożyć wewnętrzne procedury monitorowania wartości przywozu i wywozu, tak by nie przeoczyć momentu przekroczenia progu i uniknąć kar.
Dlaczego Intrastat jest ważny dla logistyki i planowania handlu?
Intrastat to nie tylko obowiązek, ale także źródło cennych danych. Dla administracji państwowej i Unii Europejskiej stanowi podstawę do tworzenia analiz gospodarczych, bilansów handlowych czy monitorowania przepływów towarowych w ramach wspólnego rynku. Dla przedsiębiorców z kolei jest to element planowania logistyki, raportowania i optymalizacji łańcucha dostaw.
Znajomość systemu Intrastat pozwala uniknąć kosztownych błędów, poprawia transparentność obrotów handlowych oraz ułatwia współpracę z partnerami zagranicznymi. Przewóz towarów wewnątrz UE z uwzględnieniem obowiązujących przepisów to znak odpowiedzialnej i świadomej działalności gospodarczej.